Nuh'un Gemisi Formunda İnşa
Cizre surlarının en ilginç özelliği, kuşbakışı bakıldığında "Gemi" (Nuh'un Gemisi) şeklinde tasarlanmış olmasıdır. Yerel inanışa göre bu yapı, Tufan’dan sonra Hz. Nuh’un gemisinin Cudi Dağı’na oturduğunu ve Hz. Nuh'un Cizre'ye yerleştiğini simgelemek amacıyla bu formda yapılmıştır.
2. Siyah Bazalt Taşlar (Reşo)
Sizin de bildiğiniz gibi "Reşo" kelimesi siyah demektir ve Cizre surları tamamen bölgeye özgü siyah bazalt taşlardan inşa edilmiştir. Bu durum, şehre hem estetik bir ağırlık katmış hem de surların binlerce yıl boyunca sağlam kalmasını sağlamıştır.
3. Tarihsel Katmanlar
İlk İnşa: Surların temelinin M.Ö. 4000'li yıllarda Gutiler tarafından atıldığı tahmin edilmektedir.
Onarımlar: Tarih boyunca Asurlular, Babilliler, Medler, Abbasiler ve Sasaniler tarafından defalarca onarılmıştır.
İslam Dönemi: Abbasiler döneminde surların üzerine Kuran-ı Kerim'in tamamının yazdırıldığı rivayet edilir.
4. Önemli Burçlar ve Kapılar
Surlar boyunca çok sayıda burç ve stratejik kapı bulunur:
Birca Belek (Belek Burcu): Cizre Kalesi’nin en meşhur kısmıdır. Siyah ve beyaz taşların (belek) dama tahtası gibi dizilmesiyle oluşur. Mem-u Zin destanının geçtiği yer olarak bilinir.
Kapılar: Şehre giriş çıkışı sağlayan Deşt Kapısı ve Tur Kapısı, geminin küreklerini simgeleyecek şekilde konumlandırılmıştır. Ayrıca Sasani hükümdarı Erdeşir Babekan tarafından yaptırılan Sarayburnu (Aslanlı Kapı) oldukça meşhurdur.
5. Günümüzdeki Durumu
Maalesef zamanla surların bir kısmı yıkılmış, bir kısmı da üzerine evler yapıldığı için yapıların altında kalmıştır. Ancak son yıllarda "Şehr-i Nuh Diriliyor" gibi projelerle surların restorasyonu ve turizme kazandırılması çalışmaları devam etmektedir.
