Alzheimer’ın Kilit Sırrı Artık Beynin Dışında Aranıyor: Kan-Sinir Bariyerindeki Hücreler Başrolde
Yıllarca hastalığın ilk kıvılcımının beynin derinliklerindeki nöronlarda atıldığı düşünülüyordu; ancak ABD ve Almanya’dan araştırmacılar, Alzheimer’ı tetikleyen genetik düğmelerin beyin dokusundan çok, onu çevreleyen kan damarları ve bağışıklık hücrelerinde bulunduğunu gösterdi.
“Beynin sınır kapıları” risk altında
Gladstone Nörolojik Hastalık Enstitüsü’nden Dr. Andrew Yang’a göre, klasik yaklaşım nöronlara kilitlenirken, çoğu kez göz ardı edilen endotel hücreleri ve T hücreleri gerçekte hastalığın kapısını aralıyor. Ekip, MultiVINE-seq adlı yeni nesil gen haritası yöntemiyle 30 donörün beyin dışındaki damar dokularını tek tek inceledi. Sonuç, Alzheimer’la ilişkilendirilen varyantların büyük kısmının kan-sinir bariyerinde ve bağışıklık yoluyla devreye girdiğini ortaya koydu.
Gladstone Nörolojik Hastalık Enstitüsü’nden Dr. Andrew Yang’a göre, klasik yaklaşım nöronlara kilitlenirken, çoğu kez göz ardı edilen endotel hücreleri ve T hücreleri gerçekte hastalığın kapısını aralıyor. Ekip, MultiVINE-seq adlı yeni nesil gen haritası yöntemiyle 30 donörün beyin dışındaki damar dokularını tek tek inceledi. Sonuç, Alzheimer’la ilişkilendirilen varyantların büyük kısmının kan-sinir bariyerinde ve bağışıklık yoluyla devreye girdiğini ortaya koydu.
İltihap, plaktan önce mi geliyor?
Araştırmaya göre genetik risk faktörleri, damar içindeki iltihaplı T hücrelerini “yanlış alarm” vermeye yönlendiriyor; bu da zamanla nöron kaybını hızlandırıyor. Dr. Madigan Reid, “Varyantların çoğu beyin içinde değil, bariyerde çalışıyordu. Bu, Alzheimer’ın dışarıdan içeriye doğru ilerleyen bir süreç olabileceğini gösteriyor” diyor.
Araştırmaya göre genetik risk faktörleri, damar içindeki iltihaplı T hücrelerini “yanlış alarm” vermeye yönlendiriyor; bu da zamanla nöron kaybını hızlandırıyor. Dr. Madigan Reid, “Varyantların çoğu beyin içinde değil, bariyerde çalışıyordu. Bu, Alzheimer’ın dışarıdan içeriye doğru ilerleyen bir süreç olabileceğini gösteriyor” diyor.
Yeni tedavi rotası: Damarları korumak, bağışıklığı dengelemek
Çalışma, ilaç geliştiricileri beyin içindeki plakları temizlemekten çok, kan damarlarını güçlendirmeye ve bağışıklık yanıtını dengelemeye yönlendiriyor. Araştırmacılar, “Damar ve bağışıklık hücrelerini hedef alan stratejiler, Alzheimer’a karşı daha erken, daha ucuz ve daha ulaşılabilir müdahaleler sunabilir” vurgusunu yapıyor.
Çalışma, ilaç geliştiricileri beyin içindeki plakları temizlemekten çok, kan damarlarını güçlendirmeye ve bağışıklık yanıtını dengelemeye yönlendiriyor. Araştırmacılar, “Damar ve bağışıklık hücrelerini hedef alan stratejiler, Alzheimer’a karşı daha erken, daha ucuz ve daha ulaşılabilir müdahaleler sunabilir” vurgusunu yapıyor.
