Burun Kanaması: Nedenler, Tetikleyiciler ve İlk Yardım Hataları
Sıcak havalar burun kanamasını tetikleyebiliyor. Burun kanamasını tetikleyen birçok hastalık bulunuyor. Peki hangi hastalıklar burun kanamasını tetikliyor? Burun kanaması sırasında yapılması gerekenler nelerdir? Uzmanlar, burun kanaması sırasında ilk yapılan hareket olan "başı arkaya doğru eğmek"ın zararını açıkladı ve çok önemli uyarıları verdi. İşte burun kanaması ile ilgili tüm merak edilenler...
Sıcak Havalarda Burun Kanaması
Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. Ulkar Mammadova, "Hava sıcaklığı arttıkça ortam havası kuruyarak burun içindeki mukozanın nemini kaybetmesine yol açar. Kuruyan mukoza çatlar, yüzeye yakın damarlar daha kolay yırtılır ve burun kanaması meydana gelir. Yaz aylarında terleme yoluyla vücutta sıvı kaybı artar. Bu durum burun içindeki mukozal salgıların azalmasına, mukozanın elastikiyetini kaybedip kırılgan hale gelmesine neden olur. Bu yüzden burun kanamaları yazın daha sık görülür" dedi.
Burun Kanamasının Nedenleri
Op. Dr. Mammadova, burun kanamasının (epistaksis) burun içindeki hassas damarların zedelenmesi sonucu geliştiğini belirtti. "Epistaksis, toplumda sık görülen bir hastalıktır. Toplumdaki kişilerin %60'ı yaşamı boyunca en az bir kez burun kanaması geçirir ve bunların ancak %6'sı tedavi gerektirir. Burun kanamaları ilk 10 yaşta ve 50 yaşından sonra artış gösterir. Kış aylarında, düşük nemli, sıcak ve kuru iklimlerde daha sık görülür. Genellikle kuru hava, burun karıştırma, alerji, enfeksiyon veya yüksek tansiyon, alkol ve sigara gibi nedenlerle ortaya çıkar" diye konuştu.
Hangi Hastalıklar Burun Kanamasına Yol Açabilir?
Op. Dr. Mammadova, burun kanamasına yol açabilecek hastalıkları şu şekilde sıraladı:
- Çocuklarda Burun İçine Kaçan Cisimler: Genellikle tek taraflı kötü kokulu burun akıntısı ve kanamaya yol açabilir.
- Burun Eğrilikleri (Nazal Septum Deviasyonu): Burun içindeki hava akışını bozarak, mukozanın kurumasına ve kabuklanmasına sebep olur.
- Granülomatöz Hastalıklar: Tüberküloz, Wegener granulomatozis ve sarkoidoz gibi hastalıklar, burun mukozasında kabuklanma, iltihaplı akıntı ve tekrarlayan burun kanamalarına neden olabilir.
- Nazofarengeal Anjiofibrom: Özellikle genç erkeklerde görülen bu durum, burun ve geniz bölgesinde kitle tespit edildiğinde dikkate alınmalıdır.
- Pıhtılaşma Bozuklukları: Burun kanaması sırasında mutlaka araştırılması gereken bir durum.
- Kan Sulandırıcı İlaçlar: Karaciğer ve böbrek yetmezliği olan hastalar ve K vitamini eksikliği yaşayan kişiler de risk altındadır.
- Yüksek Tansiyon ve Damar Sertliği: Ateroskleroz ve yüksek tansiyon (hipertansiyon) da burun kanamalarına yol açabilir.
- Burun Spraylerinin Yanlış Kullanımı: Burun mukozasında tahriş ve kuruluk oluşturarak kanamaya neden olabilir.
- Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları: Rinit (burun iltihabı) ve sinüzit gibi durumlar da burun kanamasının sebepleri arasında yer alır.
Burun Kanaması Sırasında Yapılması Gerekenler
Op. Dr. Mammadova, burun kanaması sırasında ne yapılması gerektiğini şu şekilde açıkladı:
- Hasta Sakinleştirilmeli: Kanamanın yarattığı sıkıntı nedeniyle başlangıçta tüm hastalarda kan basıncı yükselebilir. Bu nedenle hasta sakinleştirilmeli, rahatlatılmalıdır.
- Tansiyon Yüksekliği Düşürülmeli: Tansiyon yüksekliği varsa, düşürüldüğünde kanama azalır.
- Burun Kanatları Sıktırılmalı: Hasta oturur durumda burun kanatları sıktırılarak (Hipokrat manevrası) kanamanın durması için bir süre beklenmelidir.
- Doktora Başvurulmalı: 20 dakikadan uzun süren burun kanamaları, yüksek tansiyon ve kan sulandırıcı ilaç kullanımı varsa, sık tekrarlayan, kafa travması sonrası gelişmişse, çocuklarda sık tekrarlayan tek taraflı kanamalarda doktora başvurulmalıdır.
- Hastalar Yakından İzlenmelidir: Şiddetli burun kanamalarında aspirasyon, hipoksi gelişebileceğinden hastalar yakından izlenmelidir.
- İlaç Emdirilmiş Tamponlar Kullanılabilir: Burun temizlenip ilaç emdirilmiş tamponlar, hafif kanamalarda gümüş nitrat, kromik asit ve ya elektrokater kullanılabilir.
- Damarların Bağlanması: İnatçı ve durdurulamayan kanamalarda son başvurulacak yöntem damarların bağlanmasıdır.
Burun Kanamasından Korunmak İçin Öneriler
Op. Dr. Mammadova, burun kanamasından korunmak için şu önerilerde bulundu:
- Odanın Nem Oranını Artırın: Buhar makinası veya nemlendirici kullanın.
- Bol Su İçin: Sıvı kaybını önlemek için bol su için.
- Klima Kullanımını Azaltın: Klima kullanımı nem oranını düşürdüğü için azaltılmalıdır.
- Nazal Nemplendiriciler Kullanın: Mukoza kuruluğunu önler.
- Burun Karıştırmadan Kaçının: Özellikle çocuklarda çok önemlidir.
Doğru Bilinen Yanlışlar
Op. Dr. Mammadova, burun kanaması konusunda halk arasında doğru bilinen yanlışları şu şekilde sıraladı:
- Başı Arkaya Eğmek: Yanlış. Bu pozisyonda kan genize akar, yutulur veya akciğere kaçar.
- Doğrusu: Hasta başını öne eğmeli.
- Pamuk veya Peçete Burnun İçine Sokmak: Yanlış. Pamuk kururken mukoza ile yapışabilir ve çıkarırken yeniden kanatabilir.
- Doğrusu: Burun yumuşak kısmı, kanatlarından 5-10 dakika sıkıca sıkılmalıdır.
- Burun Sık Sık Sümkürmek: Yanlış. Sümkürmek taze pıhtıyı yerinden oynatarak yeniden kanamaya neden olur.
- Doğrusu: Sakin kalınmalı, sümkürmemeli.
- Soğuk Havlu Enseye Konmak: Yanlış. Enseye soğuk uygulanması burun kanamasını durdurduğuna dair bilimsel kanıt yoktur.
- Doğrusu: Soğuk kompres burun köküne veya alına konulmalıdır.
- Her Burun Kanaması Tehlikelidir: Yanlış. Çoğu burun kanaması ön burun bölgesindeki yüzeysel damar kaynaklıdır ve basit önlemlerle durur.
