Kızartma devleri alarm veriyor: Haftada üç kez cips-kızarmış patates, diyabet şansını neredeyse çeyrek oranında zıplatıyor
Boston – British Medical Journal’da yayımlanan 37 yıllık dev Harvard çalışması, patatesin “kader”ini değil, “yağ kaderini” değiştirdiğini ortaya koydu: Aynı patates, haşlandığında zararsızken kızgın yağda üç dakika kalınca tip 2 diyabet riskini %20’ye kadar fırlatıyor.
205 bin sağlık çalışanının 1984’ten 2021’e her dört yılda bir doldurduğu anketler incelendiğinde ortaya çıkan tablo kısaca şöyle:
• Haftada 3 porsiyon kızarmış patates → risk %20 artıyor
• Haftada 5 porsiyon → risk %27’ye çıkıyor
• Aynı sıklıkta haşlanmış/fırınlanmış patates → risk yalnızca %5
• Patates yerine tam tahıl tercih edilirse → risk %8 düşüyor
• Cips yerine tam tahıl atıştırılırsa → risk %19 geriliyor
• Beyaz pirinçle değiştirmek ise “kurtarıcı” değil, riski bir miktar daha artırıyor.
Kızgın yağın üç silahşörü: nişasta + trans yağ + sodyum
Araştırmanın başındaki Dr. Seyed Mohammad Mousavi’ye göre, kızartma sırasında nişasta parçalanıp hızlı emilen şeker moleküllerine dönüşürken, yağın kendisi de glisemik yüke ekleniyor; tuz ise insülin direncini körükleyen iltihabı tetikliyor.
Dr. Kawther Hashem (Queen Mary Üniversitesi) uyarıyor: “Patatesi düşman ilan etmeyin; onu düşman eden kızgın yağ ve dev tabaklardır. Kabuklu tatlı patatesten bulgura, kepekli makarnadan esmer pirince geçmek uzun vadede hem damar hem pankreas dostu.”
Çalışma gözlemsel olduğu için “nedensellik” değil, “güçlü ilişki” sunuyor; ancak 37 yıllık veri, özellikle genç ve orta yaş grubunun kızartma tüketimini azaltmasını savunan diyet kılavuzlarını bir kez daha haklı çıkarıyor.
