Prof. Dr. Mehmet Özkan: “Afrika, Batı dışı dünyanın dönüşüm motoru haline gelecek”
Milli Savunma Üniversitesi öğretim üyesi ve Batı Dışı Dünya kitabının yazarı Prof. Dr. Mehmet Özkan, Afrika kıtasının küresel sistemdeki rolü ve Batı dışı dünyanın yükselişi üzerine Anadolu Ajansı’na değerlendirmelerde bulundu. Özkan, Güney Afrika’nın Filistin meselesindeki tutumunu da bu bağlamda ele aldı.
Güney Afrika’nın, İsrail'e karşı Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı soykırım davasıyla öne çıkmasının altında Afrika Ulusal Kongresi’nin (ANC) etkisinin bulunduğunu ifade eden Özkan, “Apartheid rejimine son veren sol gelenek, bu davanın açılmasında belirleyici rol oynadı” dedi.
“Batı dışı dünyada alternatif hareketler yükseliyor”
Prof. Dr. Özkan, Batı dışı dünyada yükselen bazı önemli hareketlerin dikkat çektiğini belirterek, “Küresel ölçekte Batı’ya alternatif oluşturabilecek 3-4 temel akımdan bahsedebiliriz: Latin Amerika’daki sol hareketler, Orta Doğu’daki İslamcı akımlar, Afrika rönesansı ve Ubuntu felsefesi” değerlendirmesinde bulundu.
Güney Afrika’nın Filistin meselesinde sergilediği tavrın değer temelli olduğunu vurgulayan Özkan, bu tutumun aynı zamanda apartheid geçmişine karşı bir alternatif oluşturduğunu söyledi. “Güney Afrika, Afrika rönesansının öncüsü olarak stratejik özerkliğini güçlendirmeye çalışıyor. Bunu da Afrika’nın bütünsel gücünü kullanarak yapıyor,” dedi.
“Afrika küresel dönüşümün merkezine oturuyor”
Özkan’a göre, genç ve dinamik nüfusuyla Afrika, önümüzdeki dönemde Batı dışı dünyanın dönüşümünde belirleyici bir rol oynayacak. “Afrika’da 1 milyarı aşkın bir nüfus var ve yaş ortalaması yalnızca 18. Bu demografik yapı, kıtayı küresel dönüşümde önemli bir aktör haline getiriyor,” diyen Özkan, Afrika'nın bu potansiyelinin altını çizdi.
Ancak kıtanın ortak bir vizyon geliştirmekte zorlandığını söyleyen Özkan, sömürgecilik mirasının ülkeler arası iş birliğini engellediğini ifade etti. Bu noktada, Ubuntu felsefesi gibi birlik ve dayanışma odaklı değerlerin önem kazanacağını belirtti: “Afrika halkları artık kendi kaderlerini kendileri belirlemek istiyor. Sömürge mantığına karşı durarak yeni bir gelecek inşa etmeye çalışıyorlar.”
“Ekonomik ağırlık var, siyasi birlik zayıf”
Afrika’nın ekonomik potansiyeline dikkat çeken Özkan, kritik madenler, geniş pazar ve nüfus gücüne rağmen, siyasal alanda hâlâ etkili bir pozisyon oluşturamadığını söyledi. Libya krizi veya Ukrayna savaşı gibi örneklerde, Afrika'nın tek ses olamadığını belirtti.
Bunun nedenlerinden birinin kıta ülkelerinin hâlâ ikili ilişkilere ağırlık vermesi olduğunu ifade eden Özkan, bu durumun Afrika’nın küresel anlamda daha ciddi bir aktör haline gelmesini engellediğini vurguladı.
“Sömürgecilik geçmişi silerken geleceği biçimlendirdi”
Sömürgeciliğin kıta üzerindeki kalıcı etkilerine değinen Özkan, eğitim sisteminden mimariye kadar birçok alanda yapılan müdahalelerin Afrikalıların kendi geçmişleriyle bağlarını zayıflattığını söyledi. “Geçmişi unutturmak için mimariyi, geleceği şekillendirmek için eğitim sistemini kullandılar. Bu zihinsel yapının değişmesi gerekiyor,” diyen Özkan, kıtanın yeni bir liderliğe ve zihinsel dönüşüme ihtiyaç duyduğunu ifade etti.
“Batı artık yön veremez durumda”
Prof. Dr. Özkan’a göre, artık Batı’nın Afrika’ya nasıl hareket etmesi gerektiğini dikte edecek bir gücü kalmadı. “Batı, hem siyasal hem entelektüel anlamda çözüm üretme tekelini kaybetti. Afrika ise kendi ilişkilerini kendisi kurarak yeni bir dünya tasavvuru ortaya koyacak,” dedi.
Son olarak, Özkan’ın Afrika’nın bu potansiyeline geniş yer verdiği Batı Dışı Dünya adlı kitabının üçüncü baskısı Kadim Yayınları tarafından yayımlandı.
