“Kaçkar Çobanından Türkiye'nin Turizm Elçisine Dönüş”

Rize'nin Pazar ilçesinde 50 yıldır hayvancılıkla uğraşan bir ailede dünyaya gelen Hikmet Haberal, Kaçkar Dağlarında 25 yıl çobanlık yaptıktan sonra akademik eğitimini tamamladı. Kastamonu Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak görev yapan Haberal, Karadeniz'deki yayla kültürü ve yayla turizminin gelişmesi için çalışmalarını sürdürmektedir. Trabzon, Gümüşhane, Rize, Artvin gibi illerin tabiat turizmi master planını çıkartan Haberal, Kastamonu Üniversitesinde göreve başladıktan sonra, 176 faaliyette bulunarak turizm potansiyelini çıkartmaya çalıştıklarını belirtti. Batı Karadeniz ile Orta Karadeniz bölgelerini kapsayan Paflagonya Rotası üzerinde çalışma yürüttüklerini dile getiren Haberal, yaptıkları çalışmanın tamamlanmasıyla Lidya ve Frigya rotasına alternatif turizm rotası oluşacağını ifade etti.

25 yıl dağlarda yaylacılık ve hayvancılık yaptığını söyleyen Haberal, "Lakabım Kaçkarların çobanıdır. Kaçkarlarda adım atmadığım, basmadığım yer yoktur. Biz de dağ keçileri gibi dağları gezdik, o dağların envanterini çıkardık, kitaplarını yazdık ve o dağlarda alan kılavuzluğu yaptım, kendilerine rehberlik ettim. Buzul göllerinin etrafında Türkiye’nin çeşitli illerinden gelen, yurtdışından gelen insanların bana takmış olduğu bir lakaptır. Bana bu ismi adlandırdılar. 'Tam bir çoban gibisin' dediler. Bulunduğum bölgede Kaçkarlardı, lakabım da Kaçkarların çobanı olarak kaldı. O gün bugündür ben, bana atfettikleri bu isimle gurur duyuyorum. Çünkü ata mesleğimiz bizlerin çobanlıktır. Biz böyle gördük, gelecek nesillere de böyle bırakacağız. Türkiye’nin dört bir köşesi bizimdir, gitmediğimiz, ayak basmadığımız yer bizim değildir. Kastamonu’da 4 yılımı tamamladım" dedi.

Gazi Üniversitesi’nde yüksek lisansını "Yaylacılık Kültürü ve Yayla Turizmi" üzerine tez hazırlayarak tamamladığını söyleyen Haberal, "Trabzon’dan başlayıp Artvin’e kadar ‘Yayla Kültürü ve Yayla Turizm’ isimli ilk kitabımı çıkarttım. Ardından Cumhurbaşkanlığının 81 ilde başlatmış olduğu seferberlikle Tarım ve Orman Bakanlığının Tabiat Turizmi Master Planı hazırladım. Gümüşhane’den başladık, Artvin ve Trabzon illerine master planı hazırladık. Kastamonu Üniversitesi Ormancılık ve Tabiat Turizmi alanda 2018 yılında ihtisaslaşan bir üniversite olması vesilesiyle beni talep ettiler. Ben de 9 Ağustos 2021’de Kastamonu’na atandım. Pandeminin son zamanlarıydı. Sokaklarda kimse yoktu, ben ne yapayım derken rektörüm ve dekanımla görüşerek araziye çıktım. Saha çalışmalarına başladım. Öncelikle şehri tanıdım. İlçeilçe dolaştım. İlk olarak Araç’ta tematik yayla yürüyüş rotaları oluşturduk. Araç Belediyesi ve Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (KUZKA) ile birlikte yaptık. Araç’ta yayla potansiyelini gördüm ve Araç Yayla Kış Festivalinin startını verdik. İlkini 2020 yılında yaptık. Bu yıl 4.’üncüsünü gerçekleştirdik. Ağlı Kızak Yarışları yıllarca yapılmıyordu. Ağlı Kızak Yarışlarını, Kastamonu Üniversitesimizin ve Ağlı Belediyemizin destekleriyle tekrardan hayata geçirdik. İhtisas projeleri adı altında macera turizmi ve rotalama çalışmaları yaptık. İlk kez 2022 yılında Sakarya Dağcılık Kulübüyle birlikte Araç yaylalarından başlayıp il merkezi, Daday, Azdavay, Pınarbaşı, Şenpazar hatta Ilgarini Mağarasına kadar rota belirledik ve bu rotalar doğrultusunda bu yılın Mayıs ayında Paflagonya rotası adı altında rota yaptık. Tosya’da Doğa Sporları Festivalini gerçekleştirdik, Devrekani’de Gençlik Şöleni yaptık. 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Gününde Ilgaz Dağı Büyük Hacet Tepesine tırmanış yapıyoruz ve bunu geleneksel hale getirdik. Bu çalışmaların yanı sıra öğrencilerle TÜBİTAK 2209 hem de iktisat projelerimizi yapmaya devam ediyoruz. 12 ay, 4 mevsim faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Teorikte öğrencilere anlattığımız derslerimizi, uygulamalı olarak öğrencilerimizi sahaya çıkarıyoruz. Bu kapsamda her ay bir ilçede Tabiat Kampı Projesini başlattık. Her ay bir ilçeye kamplı etkinlikler yapıyoruz. Öğrencilerimizle 3 günlük Doğada Yaşam Becerileri adı altında kamplı faaliyet yapıyoruz. Bunu da geleneksel hale getirdik. Bütün ilçeleri tamamlayamadık. Ömrümüz henüz yeter mi bilmiyorum. Şu ana kadar 7 ilçeyi gezdik. Ziyaretlerimizde ilçelerimizin tarihini, kültürünü, doğal güzelliklerini, kaynak değerlerini, tarihi miraslarını ve gastronomik değerlerini, aromatik bitkilerini, yaban hayatını anlatmaya çalışıyoruz. Uygulamalı ders gezileri yapıyoruz. Özellikle Ilgaz Dağı ile Küre Dağlarını geziyoruz. Cide’de sosyal sorumluluk projesi adı altında sahil temizliği ve lavanta dikimi yaptık. Öğrencilerimiz ilk üniversitemize geldiklerinde de kampus temizliği yapıyoruz" diye konuştu.

Şu anda Paflagonya Rotası üzerinde bilimsel çalışma yürüttüklerini söyleyen Haberal, "Bartın’dan başlayıp Sinop’a kadar olan bölgeyi tamamladık. Bunun makalesi yazım aşamasında. Amacımız Samsun’dan, Amasya’ya kadar Lidya ve Frigya yoluna alternatif bir turizm rotası haline getirip Türkiye’deki turizm ve dünya genelindeki doğa severlere, tabiat yürüyüşçülerine bunları kazandırmak istiyoruz. Zonguldak, Bartın, Karabük, Sinop, Çankırı ve Kastamonu Paflagonya rotası ve burada inanılmaz Jeopark alanları var. Bunları ben tespit ettim ve ilgili kurumlara dosyamı sundum. Özellikle en çok yapmış olduğumuz çalışmalar Valilikler ile Kültür ve Turizm