Kronik Stres Nasıl Kan Şekeri Seviyelerini Etkiler?
Kan şekeri (glukoz), vücudumuzun ana enerji kaynağıdır. Yediğimiz karbonhidratlar sindirildiğinde glukoza dönüşür ve kana karışır. Hücrelerin bu şekeri kullanabilmesi için insülin adında bir hormona ihtiyaç vardır. Insülin, hücrelerin kapılarını açan bir anahtarı andırır.
Stresin Etkisi
Beyin herhangi bir tehlike sinyali aldığında, vücudumuzda “savaş ya da kaç” tepkisini veren doğal bir sistem devreye girer. Bu tepki, milyonlarca yıl önceki atalarımızdan kalma ve genetiğimize kazınmış bir reaktiftir. Savaşmak veya kaçmak için vücudun enerjiye ihtiyacı vardır. İşte bu yüzden vücut o anda hızla enerji üretir. Stres anında adrenalin ve kortizol hormonları salgılanır ve bu hormonlar kan şekeri seviyelerini artırır. Karaciğer kana glukoz gönderir.
Kronik streste bu mekanizma sürekli tekrar eder. Bu artış çok sık meydana geldiğinde, insülin direncine yol açabilir. Sonuçta vücut daha fazla insülin üretir, ancak hücreler bu insüline daha az yanıt verir ve direnç göstermeye başlar. Bu durumda daha çok insülin salgılanır, ancak karşılaştığı direnç nedeniyle etkisi düşüktür.
Bu Durum Kısır Döngü Yaratınca:
- Glukoz Hücreler Tarafından Emilmez: Hücrelerin dışına kalan glukoz, kanda kalır.
- Kan Şekeri Yüksek Seviyede: Kan şekeri seviyeleri kronik olarak yükselir.
- Glikasyon İşlemi: Aşırı şeker, glikasyon adı verilen biyokimyasal bir süreçle (pişirmedeki karamelizasyona benzer) vücuttaki bazı proteinleri, özellikle kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobini “glikozize eder”.
- Damarlarda Zarar: Glikasyon kan damarlarının duvarlarını hasarlandırarak hücre fonksiyonlarını bozar ve insülin direncini daha da kötüleştirir.
Stres Davranışlarını da Etkiler
Kronik stres sadece fizyolojik mekanizmalarınızı bozmaz. Aynca farkında olmadan davranışlarınızı da etkiler. Stres yüzünden uyku düzeniniz bozulur ve uyumakta güçlük çekeriniz. Bu da vücut saatinizi bozabilir, insülin direncinizi artırabilir ve kan şekeri dengenizi bozabilir.
- Gece Açlığı: Uyanık kalma sürenizin artmasıyla gece açlığı ve daha fazla atıştırma eğiliminiz olabilir. Özellikle anında rahatlama sağlayan ama kan şekerinizi ani yükseltmeyi sağlayan şekerli ve yüksek kalorili yiyecekler tüketmeye daha eğilimlisiniz.
- Daha Az Hareket: Strese bağlı yorgunluk ve moral bozukluğu, egzersiz yapmaktan alıkoymaktadır. Stres içindeyken sigara içme veya alkol tüketimi artabilir ve metabolik dengenizi bozabilir. Alkol, kan şekerinizi daha da yükseltebilir.
Sonuçlar
- Kan Şekeri Artışı: Kan şekeri seviyelerinin yükselmesi ile paralel olarak, karaciğer yağlanması ve bel çevresindeki artış, metabolik sendrom ile karşı karşıya kalırız. Bu durum sonunda kalp damar hastalıklarına zemin hazırlar.
- Tedavi Uyum Zorluğu: Yoğun stres zamanlarında, tedaviye uyum daha da zorlaşır. İlaçlarınızı almayı unutabilir, kan şekerinizi izlemeyi ihmal edebilir veya tıbbi randevularınızı erteleyebilirsiniz.
Sonuç
Tüm bu etkiler kişiye göre değişir ve stresi nasıl deneyimlediğinize ve yönettiğinize bağlıdır.
