Lahey’den Budapeşte’ye sert uyarı: Macaristan’ın Netanyahu kararı UCM önünde “ihmal dosyası”na taşındı
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Ön Dava Dairesi, Macaristan’ın 24 Mart 2025’te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu geçici olarak gözaltına almama kararını “Roma Statüsü’ne aykırı” bularak dosyayı Taraf Devletler Meclisi’ne sevk etti. Mahkeme, Budapeşte’nin tutuklama emrini “kasıtlı olarak” uygulamaktan kaçındığını ve buna gerekçe olarak sunduğu iç hukuk engellerini “geçersiz” saydığını açıkladı.
Macaristan’ın “İç Hukuk Yok” Savunması Geçerli Sayılmadı
Kararda, Macaristan İçişleri ve Adalet Bakanlıkları’nın “Ülkemizde UCM tutuklama emirlerine ilişkin doğrudan uygulama yolu bulunmamakta” savunmasına itibar edilmedi. Mahkeme, Roma Statüsü’nün 88. maddesinin taraf devletlere “ulusal mevzuatlarında gerekli prosedürü oluşturma” zorunluluğu getirdiğini, Macaristan’ın ise bu yükümlülüğü yerine getirmediğini vurguladı. Ayrıca Netanyahu’ya “devlet başkanı dokunulmazlığı” tanınması gerektiği yönündeki iddialar da “İsrail’in UCM’ye taraf olmaması bu dokunulmazlığı otomatik olarak doğurmaz” gerekçesiyle reddedildi.
Netanyahu’nun Programı “Sürpriz Değildi”
UCM kayıtları, 21 Mart 2025’teki resmi davetten en az 10 gün önce Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı’nın uyarıldığını ortaya koydu. Taraf Devletler Meclisi Başkanlığı da ziyaretin hemen öncesinde Macarlı mevkidaşına “Roma Statüsü kapsamında işbirliği beklentisi”ni bir kez daha iletti. Kararda, “Netanyahu 21 Mart’ta varış yaptığında Macar makamları hem emrin varlığından hem de iddia edilen yasal engellerden haberdardı; ancak mahkemeyle iletişimi kesmeyi tercih etti” denildi.
“Kasıtlı İletişimsizlik” Tespiti
Ön Dava Dairesi, Macaristan’ın tutuklama emrine itiraz etmek veya uygulamadaki iddia edilen engelleri bildirmek için “her diplomatik kanalı kullanabileceğini” ancak “kasıtlı suskunluk” sergilediğini kaydetti. Mahkeme, bu durumun Netanyahu’nun Lahey’e getirilmesini imkânsız kıldığını belirterek konuyu Taraf Devletler Meclisi’nin gündemine taşıdı.
Macaristan’ın UCM’den Çekilme Kararı
Budapeşte, 24 Mart’taki gelişmelerin ardından Roma Statüsü’nden çekileceğini duyurmuştu. Çekilme, BM Genel Sekreteri’ne yapılan resmî bildirimden bir yıl sonra yürürlüğe girecek. UCM yetkilileri, bu bir yıllık geçiş süresince Macaristan’ın tüm işbirliği yükümlülüklerini—tutuklama emirlerini dâhil—sürdürmek zorunda olduğunu yineledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkındaki tutuklama emri, mahkemenin 21 Kasım 2024’te Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar gerekçesiyle verdiği kararla gündeme gelmişti.
