Suriye'nin kuzeybatı sahil şeridinde 6 Mart 2025’te yaşanan şiddet olaylarına dair resmi rapor: 1 426 kişi hayatını kaybetti, 298 şüpheli belirlendi
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın talimatıyla kurulan Gerçekleri Araştırma Komitesi, Tartus ve Lazkiye başta olmak üzere sahil kentlerinde 6 Mart günü patlak veren ve dört gün süren olayların nihai raporunu 22 Temmuz’da Şam’da düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna sundu. Komite Sözcüsü Yaser el-Ferhan, dört aylık incelemenin ardından hazırlanan belgenin “kesin delillere değil, kuvvetli şüphe ve çapraz teyitlere” dayandığını söyledi ve BM insan hakları mekanizmalarıyla istişare edildiğini vurguladı.
Raporun öne çıkan rakamları
- Toplam ölü sayısı: 1 426
- Bunların 90’ı kadın, büyük çoğunluğu sivildi.
- Şüpheli sayısı: 298 kişi kimlik tespiti yapılarak savcılığa sevk edildi; 37’si tutuklandı.
- Güvenlik güçleri kaybı: 238 asker ve polis hayatını kaybetti.
- El-Fulul bağlantısı: 265 üyesi tespit edilen ve “devrik rejimin kalıntıları” olarak tanımlanan El-Fulul grubu, sahil bölgesinde mezhep temelli “paralel bir otorite” kurma girişiminde bulunmakla suçlanıyor.
Olayların seyri ve silahlı güç hareketliliği
6 Mart sabahı, İçişleri Bakanlığı’na bağlı kontrol noktalarına ve ordu karakollarına düzenlenen eşzamanlı saldırılarla başlayan şiddet dalgası, kısa sürede yağma, talan ve intikam eylemlerine dönüştü. Komitenin değerlendirmesine göre, fail gruplar “ideolojik bir plan”dan çok “bireysel intikam” motivasyonuyla hareket etti. Buna karşın bölgeye akın eden 200 bini aşkın silahlı kişi (hem resmi güçler hem de hükümete bağlı olmayan gruplar) raporda “kontrolsüz silahlanma riski” olarak işaretlendi.
Hukuki ve yapısal tavsiyeler
Komite;
- Olayların faillerinin yakalanması ve adil yargılanması,
- Güvenlik ve istihbarat teşkilatlarının yeniden yapılandırılması,
- Mağdur aileler için yasal tazminat mekanizması kurulması,
- Mezhepçi nefret söylemine karşı yasal ve eğitimsel tedbirler alınması çağrısı yaptı.
Rapor, Suriye’nin “geçiş döneminde toplumsal uzlaşının korunabilmesi” için medya ve sosyal medya platformlarının denetlenmesini, ulusal mevzuatın insan hakları standartlarıyla uyumlaştırılmasını da şart koşuyor.
Komite Başkanı’ndan uyarı: “Silahlı entegrasyon yüzeysel kaldı”
Komite Başkanı Hakim Cuma El-İnizi, “Silahlı grupların Savunma Bakanlığı bünyesine entegrasyonu hâlâ tamamlanmadı; bu yapı, dağılan rejim ordusunun boşluğunu geçici olarak dolduran bir çözüm” dedi ve tüm tarafların “ihlallerdeki sorumluluklarını” açığa çıkarmak için ek soruşturmaların sürdürülmesini istedi.
Cumhurbaşkanı Şara, 9 Mart’ta kurduğu Toplumsal Barışı Koruma Yüksek Komitesi ile birlikte, hem adli hem de toplumsal uzlaşma süreçlerinin eşzamanlı yürütülmesi talimatı verdi. Rapordaki önerilerin ne ölçüde uygulanacağı, önümüzdeki aylarda kurulacak özel mahkemeler ve Meclis’teki yasa değişikliklerinin seyrine bağlı olacak.
